این روزها بالا گرفتن اشتیاق مهاجرت در میان ایرانیان و این موج جدید اخذ ویزای تحصیلی در ایران باعث شگفتی است. سالهاست تب و تاب مهاجرت همچنان پر شوردر ایران باقی مانده است. تمایل مهاجرت به خارج از کشور، زمانی مختص به قشرهای خاصی همانند نخبگان و طبقه ثروتمند اختصاص داشت. ولی این موج جدید اشتیاق از این قشر عبور کرده و طبقه متوسط را هم با خود همراه کرده است.
سه دهه قبل کشورهای ژاپن و دبی مقصدی برای تحقق رویای مردان جوان طبقه متوسط ایرانی به شمار میرفتند ولی هم اکنون بسیاری از شهروندان ایرانی از قشر متوسط به دنبال دست یابی و بهره بری از امکانات زندگی بهتر با استانداردهای مناسب تری نسبت به کشور خود، در کشورهای دیگر هستند. قابل ذکر است که زنان ایرانی درصد بالاتری را نسبت به مردان در میان علاقه مندان به مهاجرت و خروج از کشور تشکیل میدهند.
متاسفانه آمار دقیقی از تعداد مهاجران ایرانی در کشورهای مختلف وجود ندارد. اما براساس آخرین گزارش سازمان ملل که دو سال پیش منتشر شد، تعداد مهاجران ایرانی در کشورهای مختلف بدون احتساب پناهجویان و افرادی که به صورت غیر قانونی اقدام به ورود به کشورهای مختلف نموده اند، بالغ بر دومیلیون و شش صد هزار نفر درسال 2017 بوده است .
بر اساس گزارش سازمان ملل از تقسیم مهاجرین ایرانی بر اساس شاخص های سنی و جنسی، از پس از سال 2015 تعداد زنان مهاجر نسبت به مردان مهاجر ایرانی به میزان قابل توجهی افزایش یافته است به طوریکه در سال ۲۰۱۷ بیشتر مهاجران ایرانی در خارج از کشور را جمعیت زنان تشکیل میدهند. از سال 2017 تا کنون میل به مهاجرت و ترک وطن نیز در میان قشر جوان بیشتر قبل به چشم میخورد و همواره رو به افزایش است. بدیهی است این میل به مهاجرت زاییده شرایط سخت زندگی و وضعیت نا بسامان اقتصادی، سیاسی و امنیتی است که هر روز بیشتر از روز قبل به چشم میخورد.
سال گذشته سازمان بین‌المللی مهاجرت، تمایل به مهاجرت را در میان شهروندان ۱۵۶ کشور مورد نظرسنجی بررسی قرارداد.
بنابراین گزارش، تعداد یک میلیون و ۸۰۰ هزار شهروند ایرانی از دو میلیون نفری که در این نظر سنجی در گروه های سنی مختلف شرکت کرده بودند، علاقمند به مهاجرت بودند که از این تعداد، ۴۰۰ هزار نفر برای مهاجرت خود برنامه مشخصی داشته و در حال انجام کارهای سفرشان بودند.
آذرماه سال گذشته، یکی از پژوهشگران ایرانی با ارائه گزارشی، نتیجه تحقیقات خود را در زمینه علل مهاجرت شهروندان ایرانی اعلام کرد و از آمار عجیب علاقه به مهاجرت در جامعه ایرانی پرده برداشت. حسین عبده تبریزی در یکی از نشست‌های تخصصی انجمن جامعه شناسی ایران از اطلاعاتی سخن گفت که نشانگر حضور بالغ بر ۱.۵ میلیون ایرانی در صف مهاجرت به استرالیا و کانادا بود. بر اساس نتایج تحقیقات وی، از هر 100 جوان ایرانی ده نفر خواستار مهاجرت به کانادا یا استرالیا هستند.
چند ماه قبل از این اظهار نظر، گزارشی از بررسی آمار جستجوی کاربران گوگل در کلید " واژه مهاجرت " در یکی از سایت های خبری منتشر شد که نشان می داد میزان جست و جوی این واژه افزایش قابل ملاحظه ای داشته است. در این گزارش همچنین بالاترین میزان جستجو های مشابه همانند «مهاجرت به روسیه»، « مهاجرت به ایسلند » ، «بهترین کشورها برای مهاجرت»، «راه‌های مهاجرت به کانادا» و «مهاجرت به کویت» است که بیان از تغییر الگوی مهاجرت در ایران دارد.
یکی از مهم ترین دلایل تغییر الگوی مهاجرت در ایران به اعمال قوانین سختیگرانه صدور ویزا برای ایرانیان از سوی
آمریکا برمی‌گردد. بعد از روی کار آمدن ترامپ، ایران نیز جزء هفت کشوری بود که رفت و آمد شهروندانش به کشور آمریکا دچار محدودیت های جدی شد.
تا قبل از اعمال محدودیت ویزا مقصد اول بسیاری ازدانشجویان ایرانی آمریکا بود. پس از اعمال محدودیت ویزای امریکا برای ایرانیان کشورهای کانادا، آلمان، ترکیه، گرجستان و … برای ادامه تحصیل و یا مهاجرت مطرح میباشند. شرایط سخت و نابسامان اقتصادی و آینده نامشخص، چالش های اجتماعی، محدودیت در آزادی‌های فردی، نبودن فرصتهای شغلی مناسب برای جوانان، شرایط دشوارادامه تحصیل و گسترش ناامیدی از جمله عوامل مهمی است که سبب افزایش قابل توجه میل به مهاجرت در میان ایرانیان به ویژه در میان قشر متوسط جامعه شده است.
بسیاری بر این باور هستند که در صورت عدم خروج از کشور از قشر متوسط به قشر فقیر تنزل رتبه اجتماعی خواهند یافت و در آن صورت دیگرهیچ گاه شانس مهاجرت نخواهند داشت.
